Powstanie oraz rozwój miasta Kępice i tym samym naszej garbarni ma ścisły związek z rodziną Bismarcków. W czasach rewolucji przemysłowej w XIX w. powstała nad brzegiem Wieprzy fabryka papieru. Prawie 100 lat później fabryka ta została przekształcona w garbarnię.
Chcielibyśmy spróbować pokazać jak historia wpłynęła na miejski i gospodarczy rozwój naszej miejscowości. Jednocześnie chcielibyśmy zainteresowanym użytkownikom dać możliwość poznania faktów, które w mniejszym lub większym stopniu przyczyniły się do rozwoju przemysłu garbarskiego.
A zatem …
… dzięki kapitałowi spółki akcyjnej droga do Ameryki staje otworem. Ernst Behrend, syn Moritza, wyjeżdża w 1886 do USA. Moritz i jego żona Rebecca dołączają do niego w roku 1898 i rozpoczynają budowę nowego zakładu w Erie, w stanie Pensylwania. 11 maja 1899 powstaje papiernia Hemmermill Paper Company, która 24 października tego samego roku rozpoczyna produkcję papieru w Eire. To tu po raz pierwszy zostaje wyprodukowany papier do celów piśmienniczych z włókien celulozowych. [2]
… Otto von Bismarck umiera 30 lipca 1898 we Friedrichsruh. Młodszy syn kanclerza, Wilhelm von Bismarck (1852-1901) dziedziczy dobra w Warcinie a następnie żeni się ze swoją kuzynką, Sibylle von Arnim. 30 maja 1901 Wilhelm von Bismack umiera w Warcinie. Sibylle von Bismarck umiera również w Warcinie w marcu 1945 roku. Po roku 1921 hrabia Nikolaus von Bismarck przejmuje majątek. W roku 1940 jego syn Rule von Bismarck zostaje ostatnim spadkobiercą Warcina. Rule von Bismarck umiera 01 grudnia 1991 w Chile.
… zmiana formy własności papierni, powstaje spółka akcyjna Varziner Papierfabrik „Hammermühle”. Akcjonariuszami zostają: Otto von Bismarck, cesarz Wilhelm II oraz późniejszy kanclerz Bühlow.
… jako następna po Wiedniu i Kopenhadze, w roku 1889 zostaje założona szkoła garbarska we Fryburgu (Saksonia). Następnie w roku 1897 powstaje stacja doświadczalna zajmująca się badaniem skóry.
… Bertha von Suttner (1843-1914), pacyfistka – w roku 1905 jako pierwsza kobieta została uhonorowana Pokojową Nagrodą Nobla. Jesienią 1889 ukazała się jej powieść „Precz z orężem” („Die Waffen nieder!”), która uchodzi za jedną z najważniejszych pozycji literatury antywojennej. Tragedia wojny opisana jest na tle przebiegu trzech wojen zjednoczeniowych Niemiec. [13]
… w Hammermühle wybucha pożar. Moritz Behrend inwestuje ponad 1 milion marek w odbudowę i modernizację zakładu. Dzienna wielkość produkcji papieru do 15 t – papiernia staje się jedną z najwydajniejszych w Niemczech. W kolejnych latach produkcja wzrsata nadal i rozwija się tak, że czynsz za dzierżawę zakładu zaczyna przynosić wymierne zyski.[2]
… od 15 listopada 1884 do 26 lutego 1885 w Pałacu Kanclerskim (Reichsknazlerpalais) odbywała się konferencja berlińska, zwana również konferencją kongijską. Pod naciskiem różnych grup interesu Bismarck zaangażował się mocniej w politykę kolonialną, choć jeszcze w 1881 mówił „Dopóki ja jestem kanclerzem, Niemcy nie będą uprawiać polityki kolonialnej. Mamy flotę, która nie potrafi jeździć i nie powinniśmy posiadać słabych punktów w odległych częściach świata, które mogą stać się francuskim łupem”.
Podczas konferencji mocarstwa europejskie debatowały na temat swobody handlu w dorzeczu rzek Kongo i Niger. Akt końcowy z 1885 roku był podstawą do ustalenia kolonialnego podziału Afryki.[10]
… angielska firma obuwnicza „CHURCH’S” produkuje pierwszą parę butów, z prawym i lewym butem (model Adaptable, który zdobył złoty medal na Wielkiej Wystawie w Pałacu Kryształowym w Londynie w 1884 roku).
12 czerwca 1882 … „Większość ma wiele serc, ale jednego serca nie ma”.
… Kępice uzyskują przyłączenie do linii kolejowej Słupsk-Miastko.
W 1879 w Warcinie zostaje otwarta gorzelnia, która przerabia większość lokalnych zbiorów ziemniaków, a sama miejscowość rozwija się we wszystkich obszarach rzemieślnictwa. Po tym jak Georg Behrend ogłasza upadłość Moritz Behrend zostaje w 1880 jedynym właścicielem zakładów w Hammermühle i Kampühle. W 1883 w Kępicach zostaje wybudowany dworzec kolejowy oraz szkoła.
… Związek Tapicerów i Fachowców (niem. Verband der deutschen Tapezierer und Fachgenossen) wywodził się z Powrzechnego Stowarzyszenia Nimieckich Rymarzy / Siodlarzy (niem. Allgemeiner Deutscher Sattler Verein) utworzonego w 1872. Ustawa przeciwko socjalistom, uchwalona na wniosek Bismarcka, zakazała działalności organizacji. W następnych latach powstało wiele kolejnych związków powszechnie zrzeszających rymarzy, siodlarzy, tapicerów, introligatorów oraz rzemieślników drobnych wyrobów skórzanych, które prowadziły działalność do roku 1933. Po 1945 na ich kanwie powstał związek zawodowy skórników.[5]
… 8 kwietnia 1874 zostaje wydana „Reichsimpfgesetz” (Ustawa o szczepieniach) dotycząca ospy.
§ 14 reguluje kwestie naruszenia postanowień ustawy o obowiązku szczepienia: 3 dni wiezienia lub 50 marek kary.[12]
… Edmund Stiasny, syn fabrykanta rękawiczek urodzony 30 września 1872 w Wiedniu. Austriak zyskał międzynarodową sławę dzięki wynalezieniu garbników syntetycznych (tzw. syntanów). Zostały one opatentowane przez firmę BASF pod nazwą Neradol D. 5% produktu dodawano do roztworu garbującego, co powodowało przyspieszenie procesu garbowania oraz rozjaśnienie barwy skóry.[4]
… Andreas Eppler opracowuje, a Charles Goodyear Junior opatentowuje technologię maszynowego szycia męskiego obuwia. Technologia szycia ramowego pozwala na jednoczesne wykonanie obu szwów buta i bazuje na maszynie zszywającej Goodyear’a i maszynie do zszywania podeszwy.[3]
… 18 stycznia 1871 w Wersalu zostaje proklamowane powstanie Zjednoczonego Cesarstwa Niemieckiego. Otto von Bismarck przeprowadził Prusy zwycięsko przez okres rywalizacji o zjednoczenie Niemiec, który zakończył się wojną francusko-pruską 1870/1871. Tym samym ziemie niemieckie zostały zjednoczone, a Otto von Bismarck został pierwszym kanclerzem Rzeszy.
… Bismarck zlecił swojemu bankierowi Bleichröderowi założenie specjalnego konta, aby w pierwszej kolejności zabezpieczyć budowę. Bleichröder ze względu na wątpliwą płynność finansową braci Behrend był do nich nastawiony raczej sceptycznie. Z tego powodu stosunki panujące pomiędzy braćmi a Bismarckiem były dość napięte, a Bleichröder pełnił funkcję pośrednika pomiędzy stronami.[2]
… 04 kwietnia 1870 zostaje zawarta kolejna umowa z Moritzem i Georgiem Behrend na budowę następnego zakładu. W listopadzie zostają udzielone pozwolenia zezwalające na wykorzystanie zasobów drewna z Hammermühle. Później w Kępce (Kampmühle) powstaje również fabryka celulozy, zasilana energią wodną. [2] Tym samym następuje wczesny rozwój przemysłowy, który przyczynia się do rozwoju osady. Tę datę traktuje się jako dzień założenia Kępic.
… 01 kwietnia 1868 Otto von Bismarck nabywa zniszczone w wyniku pożaru, położone wzdłuż rzeki tereny w Kruszce (wówczas Fuchsmühle). Dawniej było to miejsce przemiału zbóż oraz przędzalnia wełny, które po odbudowie przerobiono na szlifiernię drewna. 08 października 1868 z braćmi Behrend zostaje podpisana 20-letnia umowa na dzierżawę „Fuchsmühle”. Ojciec Georga i Moritza prowadził już w tym czasie dobrze prosperującą papiernię w Koszalinie. Bismarck i jego doradca docenili spore umiejętności rodziny Behrend w dziedzinie papiernictwa.[2]
… w zamian za pensję w wysokości 400 talarów, mieszkanie oraz opał Ernst Westphal zarządza dobrami warcińskimi. W skład majątku wchodziły miejscowości Warcino (Varzin), Osowo (Wussow), Podgóry (Wendisch-Puddiger), Mzdowo (Misdow), Wądół (Charlottenthal), Chomnica (Chomitz), Kępice (Hammermühle) a w późniejszym czasie również Żelice (Seelitz), Chorów (Chorrow) oraz Kruszka (Fuchsmühle) – łącznie 32 500 mórg ziemi i 17 000 mórg lasów.[9]
… 07 czerwca 1867 pomorska miejscowość Warcino (Varzin) zostaje sprzedana Otto von Bismarck’owi. Wcześniejszym właścicielem terenów był Werner Ewald von Blumenthal.[2]
… Kebraczo (hiszp. Quebracho) należało wówczas do najważniejszych garbników roślinnych. Drzewa pochodziły z terenów Argentyny, Paragwaju oraz Brazylii. Ciemna czerwonobrunatna twardziel tego drzewa zawiera ok. 20% światłoczułych garbników. Skóry wygarbowane przy pomocy kebraczo mają czerwonobrunatne zabarwienie, są ciężkie i twarde (skóry podeszwowe).
… „Tyle samo trudu kosztowało mnie sprowadzenie jak i wyprowadzenie króla z Austrii” – przy okazji wojny prusko-austriackiej w 1866; na początku nie chciał on wojny, a następnie nie chciał szybkiego pokoju …
… w latach 1864 oraz 1866 rozpoczął się proces jednoczenia państw niemieckich. W 1864 koalicyjne wojska prusko-austriackie wystąpiły przeciwko Królestwu Danii. Na mocy traktatu wiedeńskiego Dania zrzekła się na rzecz Prus praw do Szlezwiku i Holsztynu. W 1866 pruska armia pokonała również oddziały austriackie. Otto von Bismarck dalej umacnia pozycję Związku Niemieckiego. Za wygraną wojnę prusko-austriacką Bismarck otrzymuje od cesarza Wilhelma I 400.000 talarów kontrybucji, którą ma ulokować w nieruchomościach.[2]
… urodzony 02 listopada 1857 we Wrocławiu, syn Emanuela i Rosy Gottstein, z domu Behrend (siostry Moritza i Georga Behrenda) – † 03.03.1941. Młodszy brat Leo Gottsteina, uchodzący za jednego z prekursorów higieny społecznej. Od początku najbardziej związany z epidemiologią i statystyką medyczną.[1]
… Leo Gottstein, urodzony 26 maja 1850 we Wrocławiu, mąż Hedwigi Behrend, córki Moritza Behernda. Był założycielem kilku zakładów celulozowych, m.in. „Śląskiej Fabryki Celulozy Siarczynowej Feldmühle” oraz „Pomorskiej Celulozy SA” w Skolwinie (północnej dzielnicy Szczecina). Gottsteinowie wywodzili się z kupieckiej rodziny z tradycjami i zajmowali się między innymi handlem futrami, w późniejszym okresie byli również właścicielami dużego zakładu we Wrocławiu.[1]
… Bernhard Behrend (ojciec Rosy, Moritza i Georga Behrend) nabywa papiernię w Koszalinie. Tak rozpoczyna się historia papierniczego sukcesu na Pomorzu …
… dzięki kapitałowi spółki akcyjnej droga do Ameryki staje otworem. Ernst Behrend, syn Moritza, wyjeżdża w 1886 do USA. Moritz i jego żona Rebecca dołączają do niego w roku 1898 i rozpoczynają budowę nowego zakładu w Erie, w stanie Pensylwania. 11 maja 1899 powstaje papiernia Hemmermill Paper Company, która 24 października tego samego roku rozpoczyna produkcję papieru w Eire. To tu po raz pierwszy zostaje wyprodukowany papier do celów piśmienniczych z włókien celulozowych. [2]
… Otto von Bismarck umiera 30 lipca 1898 we Friedrichsruh. Młodszy syn kanclerza, Wilhelm von Bismarck (1852-1901) dziedziczy dobra w Warcinie a następnie żeni się ze swoją kuzynką, Sibylle von Arnim. 30 maja 1901 Wilhelm von Bismack umiera w Warcinie. Sibylle von Bismarck umiera również w Warcinie w marcu 1945 roku. Po roku 1921 hrabia Nikolaus von Bismarck przejmuje majątek. W roku 1940 jego syn Rule von Bismarck zostaje ostatnim spadkobiercą Warcina. Rule von Bismarck umiera 01 grudnia 1991 w Chile.
… zmiana formy własności papierni, powstaje spółka akcyjna Varziner Papierfabrik „Hammermühle”. Akcjonariuszami zostają: Otto von Bismarck, cesarz Wilhelm II oraz późniejszy kanclerz Bühlow.
… jako następna po Wiedniu i Kopenhadze, w roku 1889 zostaje założona szkoła garbarska we Fryburgu (Saksonia). Następnie w roku 1897 powstaje stacja doświadczalna zajmująca się badaniem skóry.
… Bertha von Suttner (1843-1914), pacyfistka – w roku 1905 jako pierwsza kobieta została uhonorowana Pokojową Nagrodą Nobla. Jesienią 1889 ukazała się jej powieść „Precz z orężem” („Die Waffen nieder!”), która uchodzi za jedną z najważniejszych pozycji literatury antywojennej. Tragedia wojny opisana jest na tle przebiegu trzech wojen zjednoczeniowych Niemiec. [13]
… w Hammermühle wybucha pożar. Moritz Behrend inwestuje ponad 1 milion marek w odbudowę i modernizację zakładu. Dzienna wielkość produkcji papieru do 15 t – papiernia staje się jedną z najwydajniejszych w Niemczech. W kolejnych latach produkcja wzrsata nadal i rozwija się tak, że czynsz za dzierżawę zakładu zaczyna przynosić wymierne zyski.[2]
… od 15 listopada 1884 do 26 lutego 1885 w Pałacu Kanclerskim (Reichsknazlerpalais) odbywała się konferencja berlińska, zwana również konferencją kongijską. Pod naciskiem różnych grup interesu Bismarck zaangażował się mocniej w politykę kolonialną, choć jeszcze w 1881 mówił „Dopóki ja jestem kanclerzem, Niemcy nie będą uprawiać polityki kolonialnej. Mamy flotę, która nie potrafi jeździć i nie powinniśmy posiadać słabych punktów w odległych częściach świata, które mogą stać się francuskim łupem”.
Podczas konferencji mocarstwa europejskie debatowały na temat swobody handlu w dorzeczu rzek Kongo i Niger. Akt końcowy z 1885 roku był podstawą do ustalenia kolonialnego podziału Afryki.[10]
… angielska firma obuwnicza „CHURCH’S” produkuje pierwszą parę butów, z prawym i lewym butem (model Adaptable, który zdobył złoty medal na Wielkiej Wystawie w Pałacu Kryształowym w Londynie w 1884 roku).
12 czerwca 1882 … „Większość ma wiele serc, ale jednego serca nie ma”.
… Kępice uzyskują przyłączenie do linii kolejowej Słupsk-Miastko.
W 1879 w Warcinie zostaje otwarta gorzelnia, która przerabia większość lokalnych zbiorów ziemniaków, a sama miejscowość rozwija się we wszystkich obszarach rzemieślnictwa. Po tym jak Georg Behrend ogłasza upadłość Moritz Behrend zostaje w 1880 jedynym właścicielem zakładów w Hammermühle i Kampühle. W 1883 w Kępicach zostaje wybudowany dworzec kolejowy oraz szkoła.
… Związek Tapicerów i Fachowców (niem. Verband der deutschen Tapezierer und Fachgenossen) wywodził się z Powrzechnego Stowarzyszenia Nimieckich Rymarzy / Siodlarzy (niem. Allgemeiner Deutscher Sattler Verein) utworzonego w 1872. Ustawa przeciwko socjalistom, uchwalona na wniosek Bismarcka, zakazała działalności organizacji. W następnych latach powstało wiele kolejnych związków powszechnie zrzeszających rymarzy, siodlarzy, tapicerów, introligatorów oraz rzemieślników drobnych wyrobów skórzanych, które prowadziły działalność do roku 1933. Po 1945 na ich kanwie powstał związek zawodowy skórników.[5]
… 8 kwietnia 1874 zostaje wydana „Reichsimpfgesetz” (Ustawa o szczepieniach) dotycząca ospy.
§ 14 reguluje kwestie naruszenia postanowień ustawy o obowiązku szczepienia: 3 dni wiezienia lub 50 marek kary.[12]
… Edmund Stiasny, syn fabrykanta rękawiczek urodzony 30 września 1872 w Wiedniu. Austriak zyskał międzynarodową sławę dzięki wynalezieniu garbników syntetycznych (tzw. syntanów). Zostały one opatentowane przez firmę BASF pod nazwą Neradol D. 5% produktu dodawano do roztworu garbującego, co powodowało przyspieszenie procesu garbowania oraz rozjaśnienie barwy skóry.[4]
… Andreas Eppler opracowuje, a Charles Goodyear Junior opatentowuje technologię maszynowego szycia męskiego obuwia. Technologia szycia ramowego pozwala na jednoczesne wykonanie obu szwów buta i bazuje na maszynie zszywającej Goodyear’a i maszynie do zszywania podeszwy.[3]
… 18 stycznia 1871 w Wersalu zostaje proklamowane powstanie Zjednoczonego Cesarstwa Niemieckiego. Otto von Bismarck przeprowadził Prusy zwycięsko przez okres rywalizacji o zjednoczenie Niemiec, który zakończył się wojną francusko-pruską 1870/1871. Tym samym ziemie niemieckie zostały zjednoczone, a Otto von Bismarck został pierwszym kanclerzem Rzeszy.
… Bismarck zlecił swojemu bankierowi Bleichröderowi założenie specjalnego konta, aby w pierwszej kolejności zabezpieczyć budowę. Bleichröder ze względu na wątpliwą płynność finansową braci Behrend był do nich nastawiony raczej sceptycznie. Z tego powodu stosunki panujące pomiędzy braćmi a Bismarckiem były dość napięte, a Bleichröder pełnił funkcję pośrednika pomiędzy stronami.[2]
… 04 kwietnia 1870 zostaje zawarta kolejna umowa z Moritzem i Georgiem Behrend na budowę następnego zakładu. W listopadzie zostają udzielone pozwolenia zezwalające na wykorzystanie zasobów drewna z Hammermühle. Później w Kępce (Kampmühle) powstaje również fabryka celulozy, zasilana energią wodną. [2] Tym samym następuje wczesny rozwój przemysłowy, który przyczynia się do rozwoju osady. Tę datę traktuje się jako dzień założenia Kępic.
… 01 kwietnia 1868 Otto von Bismarck nabywa zniszczone w wyniku pożaru, położone wzdłuż rzeki tereny w Kruszce (wówczas Fuchsmühle). Dawniej było to miejsce przemiału zbóż oraz przędzalnia wełny, które po odbudowie przerobiono na szlifiernię drewna. 08 października 1868 z braćmi Behrend zostaje podpisana 20-letnia umowa na dzierżawę „Fuchsmühle”. Ojciec Georga i Moritza prowadził już w tym czasie dobrze prosperującą papiernię w Koszalinie. Bismarck i jego doradca docenili spore umiejętności rodziny Behrend w dziedzinie papiernictwa.[2]
… w zamian za pensję w wysokości 400 talarów, mieszkanie oraz opał Ernst Westphal zarządza dobrami warcińskimi. W skład majątku wchodziły miejscowości Warcino (Varzin), Osowo (Wussow), Podgóry (Wendisch-Puddiger), Mzdowo (Misdow), Wądół (Charlottenthal), Chomnica (Chomitz), Kępice (Hammermühle) a w późniejszym czasie również Żelice (Seelitz), Chorów (Chorrow) oraz Kruszka (Fuchsmühle) – łącznie 32 500 mórg ziemi i 17 000 mórg lasów.[9]
… 07 czerwca 1867 pomorska miejscowość Warcino (Varzin) zostaje sprzedana Otto von Bismarck’owi. Wcześniejszym właścicielem terenów był Werner Ewald von Blumenthal.[2]
… Kebraczo (hiszp. Quebracho) należało wówczas do najważniejszych garbników roślinnych. Drzewa pochodziły z terenów Argentyny, Paragwaju oraz Brazylii. Ciemna czerwonobrunatna twardziel tego drzewa zawiera ok. 20% światłoczułych garbników. Skóry wygarbowane przy pomocy kebraczo mają czerwonobrunatne zabarwienie, są ciężkie i twarde (skóry podeszwowe).
… „Tyle samo trudu kosztowało mnie sprowadzenie jak i wyprowadzenie króla z Austrii” – przy okazji wojny prusko-austriackiej w 1866; na początku nie chciał on wojny, a następnie nie chciał szybkiego pokoju …
… w latach 1864 oraz 1866 rozpoczął się proces jednoczenia państw niemieckich. W 1864 koalicyjne wojska prusko-austriackie wystąpiły przeciwko Królestwu Danii. Na mocy traktatu wiedeńskiego Dania zrzekła się na rzecz Prus praw do Szlezwiku i Holsztynu. W 1866 pruska armia pokonała również oddziały austriackie. Otto von Bismarck dalej umacnia pozycję Związku Niemieckiego. Za wygraną wojnę prusko-austriacką Bismarck otrzymuje od cesarza Wilhelma I 400.000 talarów kontrybucji, którą ma ulokować w nieruchomościach.[2]
… urodzony 02 listopada 1857 we Wrocławiu, syn Emanuela i Rosy Gottstein, z domu Behrend (siostry Moritza i Georga Behrenda) – † 03.03.1941. Młodszy brat Leo Gottsteina, uchodzący za jednego z prekursorów higieny społecznej. Od początku najbardziej związany z epidemiologią i statystyką medyczną.[1]
… Leo Gottstein, urodzony 26 maja 1850 we Wrocławiu, mąż Hedwigi Behrend, córki Moritza Behernda. Był założycielem kilku zakładów celulozowych, m.in. „Śląskiej Fabryki Celulozy Siarczynowej Feldmühle” oraz „Pomorskiej Celulozy SA” w Skolwinie (północnej dzielnicy Szczecina). Gottsteinowie wywodzili się z kupieckiej rodziny z tradycjami i zajmowali się między innymi handlem futrami, w późniejszym okresie byli również właścicielami dużego zakładu we Wrocławiu.[1]
… Bernhard Behrend (ojciec Rosy, Moritza i Georga Behrend) nabywa papiernię w Koszalinie. Tak rozpoczyna się historia papierniczego sukcesu na Pomorzu …